Bu hafta Açık Bilinç’te "Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp" serisinin 3. bölümünde Dr. Işıl Arıcan’ı konuk ettik ve şu soruları ele aldık: Alternatif ve çağdaş tıp arasındaki sınırlar neler, alternatif tedaviler niçin revaçta?
Geçen hafta, serinin 2. bölümünde Dr. Çağrı Yalgın ile alternatif ve tamamlayıcı tedaviler çerçevesinde plasebo etkisi üzerinde durmuştuk: Plasebo Etkisi
Bu hafta, Dr. Arıcan’ın detaylandırdığı ilk konu, "geleneksel, alternatif, ve tamamlayıcı" olarak nitelenen tedavilerle çağdaş tıp arasındaki sınırların tarih boyunca gösterdiği akışkanlık.
Bugün çağdaş tıp içinde yer alan kimi pratikler, geleneksel bilgilerin sınanması ve faydalarının modern bilim ışığında kanıta dayalı şekilde gösterilmesiyle, ana akım tıp içine entegre edilmiş durumda.
Serinin giriş programında da kısaca değindiğimiz gibi, 2015 Nobel Tıp ödülü sahiplerinden olan Dr. Youyou Tu, geleneksel Çin tıbbında kullanılan tedavilerin, çağdaş tıp yöntemleriyle sınanıp, faydalı olanların ana akım tıp içinde kullanılması üzerinde çalışıyor.
Günümüzde "alternatif tıp" içinde yer alan kimi tedavilerin, gelecekte çağdaş tıp pratikleri arasında yer bulacağı söylenebilir. Asıl mesele, hangi tedavilerin faydalı, hangilerininse etkisiz, hatta zararlı olduğunu bilimsel yöntemlerle saptayabilmek.
Bu serideki amaçlarımızdan önde geleni "sapla samanı" birbirinde ayırabilmek; insan sağlığını tehdit eden şarlatanlıklarla, gerçekten çağdaş tıp içinde kullanılabilecek bilgi ve tedavilerin nasıl ayrıştırılabileceğini tartışmak.
"Geleneksel, Alternatif, ve Tamamlayıcı Tıp" konusunda geniş ve tartışmalı bir literatür var.
Yararlandığımız kitap ve makale başlıklarını, konunun detaylarını merak edenler için, bir kaynakça olarak hazırlayarak Açık Bilinç arşivine yerleştireceğiz.
Peki, "alternatif tedaviler" niye bu denli revaçta? Bel ağrısına karşı sırta alabalık bağlatmaktan, boynuzlarının afrodizyak etkisi olduğu inancıyla gergedanları katletmeye uzanan ve büyük paraların döndüğü bu sektöre insanlar niçin yöneliyor?
Alternatif tedaviler" sektörünün cazibesini üç ana faktörle açıklamak mümkün:
1. Ana akım tıp tedavilerinin kimi alanlarda yetersiz kalması ve hasta memnuniyetsizliği.
2. Plasebo etkisi.
3. Hastaları, aslında etkisiz tedavilerin etkili olduğu inancına yönelten bilişsel eğilimler.
Beklenti ve inançların fizyoloji üzerinde gösterdikleri plasebo etkisini geçen hafta ele almıştık. Bu hafta Dr. Arıcan, özellikle kronik ağrı içeren ve dalgalı seyir gösteren durumlarda, yanıltıcı bir neden-sonuç ilişkisi kurma eğilimimize değiniyor.
Ana akım tıp konusundaki eleştirilerden ise, gelecek hafta kendisiyle sürdüreceğimiz programda söz edeceğiz.
Geçen haftaki konuğumuz Dr. Yalgın gibi Dr. Arıcan’ın da yazı ve podcast'lerine www.acikbilim.com ve www.yalansavar.org sitelerinden ulaşılabilir. Ayrıca http://www.isilarican.com sitesinde Tıp ve Bilim tarihine dair birbirinden ilginç yazılar bulmak mümkün.
Gelecek haftanın ana konusu, geçmişi 18. yüzyıla dayanan bir alternatif tedavi biçimi. Dr. Arıcan’la ”homeopati"nin tarihçesini ve tezlerini, çağdaş bilim anlayışıyla değerlendirmeye çalışacağız.
